سلام خدمت عزیزان هنرجوی تنبک. فیلمی که در بالا مشاهده میکنید مربوط به آموزش رایگان تنبک قسمت 2 است و قصد داریم بفهمیم میزان نما در موسیقی چگونه می تواند به ما کمک کند تا یک ریتم بسازیم. ما به طور کلی سه نوع شاخه ریتم داریم. ترکیبی، ساده و لنگ.
میزان نما یا کسر میزان چیست و در موسیقی چه کاربردی دارد؟
محل قرار گیری کسر میزان 4/4 روی نت یک قطعه برای ساز تنبکمیزان نما یا کسر میزان در ساز های ملودیک مثل گیتار، ویولن و…
میزان نما تشکیل شده از دو عدد که همیشه در سمت چپ خط حامل و ابتدای قطعه نوشته می شود. یک عدد
در بالا و یک عدد در پایین آن. عدد بالا مشخص میکند که در هر میزان این قطعه، چند ضرب داریم. مثلا اگر عدد بالایی
عدد 3 را نشان دهد میگوییم یک ریتم سه ضربی است.
عدد پایین کشش هر ضرب را مشخص میکند. مثلا اگر عدد بالایی 3 باشد و عدد پایینی 4 یعنی ریتمی سه ضربی داریم
که هر ضرب آن معادل کشش یک نت سیاه است. در قسمت اول کامل در مورد کشش نت ها صحبت کردیم و گفتیم نت گرد
اگر برابر با 1 باشد. نت سفید یک دوم (1/2) نت گرد، نت سیاه یک چهارم (1/4) نت گرد، نت چنگ می شود یک هشتم (1/8) نت گرد،
نت دولاچنگ و سه لا چنگ هم به ترتیب می شوند یک شانزدهم (1/16) نت گرد و یک سی و دوم (1/32) نت گرد.
معادل نت ها در موسیقی یعنی چه؟
یعنی میتوانیم معادل مثلا کشش نت گرد را نیز در میزان قرار دهیم حتما قرار نیست یک نت گرد قرار دهیم. میتوانیم معادل آن
را نیز قرار دهیم. یعنی مثلا دو تا نت سفید به جای یک نت گرد بگذاریم. چون هر نت سفید نصف نت گرد است. پس می توانم به
جای یک نت گرد، از دو نت سفید استفاده کنم و یا مثلا به جای یک نت گرد می توانم 16 عدد دولاچنگ قرار دهم. چون هر دولاچنگ
یک شانزدهم نت گرد است.
پس شناسه ی رقمی هر نت را ابتدا باید حفظ کنیم. نت گرد می شود 1، نت سفید می شود 2، نت سیاه می شود 4، نت چنگ 8،
نت دولاچنگ 16 حالا که این اعداد را حفظ کردیم باید یادمان باشد که عدد پایینی در میزان نما هر کدام از این اعداد بالا باشد، می شود
کشش هر ضرب در میزان.
در مثال بالا ما ریتم 3/4 را به عنوان نمونه گفتیم. گفتیم عدد 3 در بالای خط میزان یعنی ریتمی سه ضربی، عدد 4 که در پایین قرار دارد،
می شود شناسه ی نت سیاه که گفتیم عدد 4 است. پس ریتمی سه ضربی داریم که هر ضرب آن معادل یک نت سیاه است.
حال اگر 2/4 داشتیم یعنی چه؟ یعنی ریتمی دو ضربی که هر ضرب آن معادل یک نت سیاه است.
متر های ترکیبی در موسیقی:
اگر میزان نما 6/8 بود چه؟
یعنی ریتمی 6 ضربی که هر ضرب آن معادل یک نت چنگ است. چرا چنگ؟ چون 8 نماد و شناسه ی نت چنگ است به این نوع
ریتم ها ترکیبی می گویند.
ریتم ترکیبی ها نظیر 6 ضربی، 9 ضربی، 12 ضربی، 15 ضربی و 18 ضربی وجود دارند که هر ضرب اینها یک نت چنگ است.
هر سه ضرب در متر های ترکیبی معادل یک سیاه نقطه دار است که یعنی می شود سه تا چنگ. پس ریتم 6/8 از دو دسته ی
سه تایی یا دو سیاه نقطه دار در هر میزان تشکیل شده. ریتم 9/8 هم از سه دسته ی سه تایی تشکیل شده یعنی سه تا دسته
که در هر دسته سه عدد چنگ یا معادل آن یک سیاه نقطه دار قرار دارد. ریتم 12/8 هم یعنی ریتمی 12 ضربی که دارای 4 دسته ی
سه تایی چنگ، یا 4 دسته ی سیاه نقطه دار است.
متر های ساده در موسیقی:
متر های ساده نظیر 2/4، 3/4، 4/4، هستند که در هر میزان آنها 2 نت سیاه، سه نت سیاه و چهار نت سیاه یا معادل اینها وجود دارد.
وقتی می گوییم
معادل یعنی منظور این است که به جای دو تا نت سیاه من میتوانم 8 عدد دولاچنگ قرار دهم. می دانم که هر 4 دولاچنگ می شود
یه سیاه. پس به جای دو تا سیاه میتوانم 8 تا دولاچنگ قرار دهم. خب به این ها معادل می گوییم. در واقع 2/4 ریتمی دو ضربی است که
هر ضرب آن یک سیاه یا معادل یک سیاه است.
تصویر زیر دو میزان از متر 2/4 یک قطعه ی تنبک را قرار دادیم:
در میزان اول 4 نت چنگ داریم که دوتا دوتا بهم وصل شده اند. میدانیم که هر کدام از این دو چنگ برابر با یک نت سیاه است.
پس چون میزان نمای من عدد 2/4 را نشان می دهد باید در هر میزانم دو نت سیاه یا معادل دو نت سیاه داشته باشم. در عکس
دو نت سیاه ندارم، به جایش 4 نت چنگ دارم که می شود معادل دو نت سیاه.
میزان دوم نیز مانند میزان اول 4 نت چنگ داریم که دو تا دوتا به هم وصل شده اند. پس میزان 2/4 یعنی سهمیه هر میزان باید دو
نت سیاه باشد نه بیشتر و نه کمتر. اگر به جای دو نت سیاه، سه نت سیاه داشتیم در اینصورت دستور میزان نما را درست رعایت
نکرده بودیم.
تصویر متر 2/4 یک قطعه ی تنبک
درک درست میزان نما براساس کشش یا زمان بندی ضرب ها:
وقتی میزان نما 4/4 هست یعنی سهمیه هر میزان در واقع اینبار 4 نت سیاه است. نباید بشود 5 نت سیاه یا سه نت سیاه.
باید همه میزان ها از نظر کشش زمانی مساوی باشند. مثلا اگر هر نت سیاه را یک ثانیه برایش زمان در نظر بگیریم. باید هر
میزان 4/4 چهار ثانیه زمان برایش صرف شود. میزان دوم نیز 4 ثانیه میزان سوم نیز 4 ثانیه و همینطور تا آخر.
حالا در این 4 ثانیه ممکن است یک نت بزنی مثلا یک نت گرد بگذاری. از آنجایی که هر نت گرد برابر با 4 نت سیاه است پس من
میتوانم به جای 4 نت سیاه، یک نت گرد قرار دهم. یا به جای 4 نت سیاه، می توانم در یکی از میزان هایم بیایم و دو نت سفید قرار دهم.
چرا؟ چون هر نت سفید می شود دو نت سیاه. پس اگر دو نت سفید در یک میزان 4/4 داشته باشم پس باید برای هر نت سفید دو ثانیه
مثلا صبر کنم. که بشود دو تا نت سفید دوثانیه ای. اگر 4 نت سیاه داشتم می شد 4 نت سیاه و هر نت سیاه یک ثانیه کشش داشته باشد.
متر های لنگ در موسیقی:
متر های لنگ نه ساده هستند نه ترکیبی و در واقع متر های لنگ شامل میزان هایی با دسته های نامساوی تشکیل شده اند.
یعنی چه؟
در متر های ساده و ترکیبی تمام میزان ها از نظر ارزش زمانی مساوی بودند. یعنی میزان یک اگر 4 نت سیاه بود. میزان دوم هم
4 نت سیاه یا معادل 4 نت سیاه بود.
در میزان های ترکیبی هم اگر دو تا سیاه نقطه دار در میزان یک داشتیم، در میزان دوم و باقی میزان ها نیز دوسیاه نقطه دار یا معادل
دو سیاه نقطه دار داشتیم. پس نتیجه می گیریم که در میزان های ساده و ترکیبی، هر میزان با میزان های بعد از نظر کشش زمانی کاملا
برابر بودند.
اما در میزان های لنگ هم در واقع تمام میزان ها باهم برابرند. ولی چون تعداد ضرب های در هر میزان اعدادی هستند مثل 5 یا 7 نمیتوان
آن ها را به دو دسته یا سه دسته مساوی تقسیم کرد. مثلا در 2/4 می توانستیم هر میزان را به دو نیم تقسیم کنیم هر کدام می شد
یک سیاه یا مثلا در 6/8 می گفتیم میتوانیم در هر میزان دو دسته داشته باشیم که هر دسته یک سیاه نقطه دار یا معادل سیاه نقطه دار
قرار دهیم.
ریتم 5/4 در موسیقی (ریتم لنگ):
اما مثلا متر 5/4 را در نظر بگیرید. یعنی ریتمی 5 ضربی که هر ضرب آن معادل یک نت سیاه است. اما چون در هر میزان باید
5 نت سیاه داشته باشیم و 5 عددی است که به دو دسته یا سه دسته مساوی تقسیم نمی شود و دیگر نمی توانیم عدد 5 را
تقسیم بر 2 کنیم، پس دو دسته نامتوازن داریم که در دسته ی اول 2 ضرب و در دسته ی دوم سه ضرب باید نواخته شود و این
تا آخرین میزان آن قطعه باید به همین شکل ادامه یابد.
به این صورت که ضرب اول محکم، ضرب سوم نیز قوی تر. که شمارش 5/4 در این مدل می شود (یک دو) (یک دو سه) حال
اگر بخواهیم می توانیم جای این دسته ها را عوض کنیم یعنی در دسته ی اول سه سیاه و در دسته دوم دو سیاه قرار دهیم
که می شود (یک دو سه) (یک دو)
متر 7/4 در موسیقی (ریتم لنگ):
یا مثلا متر 7/4 متری است هفت ضربی که هر ضرب آن یک نت سیاه است. خب باز هم عدد 7 عددی نیست که بتوانیم به سه
یا دو دسته تقسیمش کنیم پس دسته هایمان در هر میزان نامتوازن خواهد بود. مثلا می توانیم سه دسته درست کنیم دسته
اول دو نت سیاه دسته دوم دوباره دو نت سیاه و دسته سوم سه نت سیاه که می شود (یک دو) (یک دو) (یک دو سه)
یا مثلا (یک دو سه) (یک دو) (یک دو) حتی می توانیم به صورت (یک دو) (یک دو سه) (یک دو) نیز این 7 ضرب را دسته بندی کنیم.
نکته بسیار بسیار بسیار مهم: هر گاه یک نتی را به دلیل خاصی بخواهیم محکم تر بنوازیم در واقع به آن نت تاکید داشتیم و از
روی نیت خاصی آن را محکم تر نواختیم. به این حرکت آکسان گذاری می گویند که باعث می شود یک نت را برجسته تر و با تاکید
بیشتری اجرا کنیم. برای متر های لنگ باید ضرب اول هر دسته را کمی محکمتر بنوازیم تا این دسته های نامتوازن از هم تفکیک شوند.
اگر شدت ضربات را برای ضرب اول هر دسته بیشتر نکنیم در نتیجه هرگز ریتمی که مینوازیم لنگ به گوش نمیرسد که این اشتباه است
و باعث می شود نتوانیم هر دسته را به شکل تفکیک شده بشنویم ما در واقع قصد داریم به شنونده بفهمانیم که این یک ریتم نامتوازن است.
این خصلت جذاب ریتم لنگ است که باید با آکسان گذاری نشان دهیم هر کدام از دسته ها باهم برابر نیستند. وقتی شدت تمام 5 ضرب یا هفت
ضرب به یک شکل و اندازه باشد لنگ بودن ریتم را زیر سوال برده ایم و شنونده تفکیک دسته ها را حس نخواهد کرد. ولی وقتی اولین ضرب هر
دسته را محکم تر بزنیم دسته ها به وضوح از هم تفکیک می شوند.
خب دوستان عزیز امیدواریم به خوبی با ریتم ها آشنایتان کرده باشیم. در صورتی که برای شما کمی نامفهوم بوده می توانید
فیلم زیر را مشاهده نمایید:
آموزش رایگان تنبک قسمت 2:
فیلمی که مشاهده نمودید قسمت کوچکی از پکیج آموزش تنبک موسسه Dordo بود که دارای 10 ساعت فیلم آموزشی
در قالب 28 جلسه می باشد. همچنین دارای 150 صفحه جزوه به شکل pdf بوده که برگرفته از جلد اول و دوم تنبک نوازی
به شیوه استاد فقید امیرناصر افتتاح می باشد که توسط مدرس ما آقای نیما کاکاوند تدریس شده است.
علاوه بر خرید و دانلود پکیج از سایت، میتوانیم برای هنرجویان با استفاده از یک عدد فلش ۳۲ گیگ محتویات پکیج را ارسال نماییم. جهت ثبت سفارش پستی پکیج تنبک فقط و فقط با شماره های زیر تماس بگیرید و یا در تلگرام و یا واتسپ پیغام دهید:
قوانین ثبت دیدگاه