آشنایی با ساز کوزه
گردآوری: تیم dordo
ساز کوزه یا اودو
ساز کوزه یا اودو درام از انواع سازهای کوبه‌ای می باشد که از سفال یا سرامیک ساخته می شود.
ساز کوزه با الهام گرفتن از ساز آفریقایی Udu که اصالتاً سازی نیجریه‌ای میباشد، ساخته شده است.
نسخه ی قدیمی و سفالی این ساز در ایران جهله نام دارد که در موسیقی بندرعباس و برخی شهرهای دیگر جنوب ایران
نواخته می شود. نسخه ی هندی ساز کوزه، گاتام نام دارد.
تاریخچه ساز کوزه:
ساز کوزه، سازی است خود صدا و از جنس سفال که با ضربه مستقیم نواخته می‌شود. این ساز با شکل‌ها و سبک های نواختن گوناگون
در استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان دیده می‌شود. امروزه کوزه های که در سیستان و بلوچستان و هرمزگان ساخته
می شوند بیشتر مورد توجه قرار دارند.
ساز کوزه یا اودو
در استان هرمزگان کوزه را با نام جله می‌شناسند و نحوه نواختن و اجرای آن با کوزه ی سیستان متفاوت است.
کوزه سیستانی دارای روش ساخت، پخت و همچنین خاک متفاوتی است سیستانی ها عموما ساز را در کنار سینی گذاشته
و می نوازند. بر خلاف تصور بسیاری، کوزه با وجود سادگی ساختمان آن، دارای صدادهی و توانایی‌های بسیار زیاد در اجرای فیگور های
ریتمیک مختلف است که متاسفانه، خیلی مورد توجه قرار نگرفته است و اکثر نوازندگان و آهنگسازان به صورت افکتیو از آن استفاده
می نمایند یا آن را به عنوان‌سازی مستقل نمی‌شناسند.
مشکلات در نواختن ساز:
مسئله بسیار مهم دیگر در شیوه ی نواختن ساز کوزه می باشد که امروزه متاسفانه ازآنجا که بستر برای آموزش این ساز
به خوبی آماده نیست، نوازندگان کوبه ای، این ساز را به شکل و شیوه ی نواختن دف یا تنبک می نوازند که این بسیار کار نادرستی است.
زیرا هر سازی باید متناسب با هویتش، از لحن و شیوه ی خاص خودش در نواختنش استفاده گردد که متاسفانه خیلی درست
نواخته نمی شود و امیدواریم در آینده، این ساز به جایگاه ویژه خودش در بین ساز های کوبه ای باز گردد.
شباهت صدای کوزه با طبلا:
ساز کوزه علاوه بر این که خاستگاه ایرانی دارد از نظر صدا دهی بسیار شبیه به ساز طبلا می باشد
و در کنار این ساز صدا دهی بسیار خوبی خواهد داشت.
ساز کوزه
معنی اودو:
“اودو”، به معنی ظرف سفالی می باشد و همانند ظرف های سفالی در ایران، کاربرد هایی غیر از موسیقی داشته
ولی با گذشت زمان ، وارد موسیقی شده است. این ساز در فرهنگ آفریقا، از نظر معنوی و اعتقادی اهمیت زیادی داشته
و شکل ظاهری اش مشابه کوزه های موجود در ایران است و حفره ای نیز در کنار بدنه آن وجود دارد. امروزه، استفاده از
اودو های دارای پوست در موسیقی مورد اهمیت و ارزش بیشتری است. علاوه بر این، این ساز کوبه ای در جنوب هند،
با عنوان “گاتام” شناخته می شود که از “اودو “و “جله” بزرگتر بوده ولی پوست یا حفره ندارد و تکنیک هایش نیز دارای
پیچیدگی فیگور های ریتمیک بسیار زیبایی هستند. قابل ذکر است که سازهای کوبه ای، اسامی مختلفی دارند اما
فقط این سه نوع در دراز مدت مشهور و شناخته شده هستند.
شیوه ی تدریس ساز کوزه:
همزمان سه شیوه نوازندگی را در بر می گیرد که هر کدام به یکی از سازهای هم خانواده با ساز کوزه مرتبط هستند
و البته تفاوت هایی هم بین شان وجود دارد. اولین شیوه نوازندگی، به ساز “گاتام” ، کوزه ای باستانی متعلق به جنوب هند ،
دومین شیوه به “اودو”، ساز کوزه ای نیجریه ای و سومین شیوه به جله ،کوزه ای که در جنوب ایران مرسوم است، ارتباط دارد.
آموزش ساز کوبه ای کوزه با تمرینات مختلف و مخصوص نوازندگی ساز “اودو ” شروع می شود. بعد از یادگیری حرکات پایه،
ریتم های کاربردی و مهم آفریقایی و سپس، ریتم های ایرانی و در پایان شیوه هندی، با تکنیک های مربوط به ساز گاتام
به همراه وزن خوانی و سیلاب خوانی تدریس می شود.
مشکلات در تولید ساز کوزه:
با توجه به پیشینه سفال در ایران و وجود هنرمندان درجه یک و شاخص در این رشته، همچنین بومی بودن اینگونه سازها
چرا باید تولید این نوع آلات موسیقی در ذیگر کشورها انجام گیرد. در کشوری که سابقه ی درخشان در ساخت لوازم سفالی دارد
باید بستر برای ساخت ساز های کوبه ای کوزه فراهم شود. ما در ایران میتوانیم آنقدر با کیفیت تولید کنیم که حتی به خارج از کشور
هم ارسال گردد. با توجه به نکات فوق و وجود استعدادهای خاص در کشور، باید ساخت این گونه سازها در کشور انجام بگیرد تا علاوه
بر اشتغال زائی، محصول تولید شده از همه نظر با فرهنگ کشورمان متناسب باشد. به امید آن روز که کوزه سیستان و بلوچستان به
شکل بسیار قوی و هنرمندانه در جهان مطرح شود.
کوزه ی ساخت سیستان و بلوچستان:
این ساز در استان سیستان و بلوچستان به نام کوزه معروف است که عموما به صورت جفتی و به همراه یک تشت فلزی نواخته می شود.
کلپورگان مرکز توليد نوعی سفال در بلوچستان است که در 30 کيلومتری شهرستان سراوان واقع شده است.
نوع خاص سفال کلپورگان در ايران کاملاً مشخص است و هیچ گونه شباهتی از نظر توليد و رنگ به سفالهای ديگر مناطق ايران ندارد.
سفال کلپورگان توسط زنان بلوچ و به صورت کاملاً ابتدايی توليد می شود. در ساخت سفال، مردان فقط وظيفه حمل خاک از تپه تا محل
سفالگری و آماده کردن گل را به عهده داشته و تمام مراحل ساخت همانطور که گفته شد بود، توسط زنان انجام می گيرد. گل با دست
زنان سفال ساز شکل گرفته و تراش داده می شود .این سفالها به صورت دست ساز و به رنگ قرمز می باشند و عموما با وزن نسبتا زیاد
ساخته می شوند .نوازنده ساز جهت کوک کردن و تولید صدای دلخواه از آب استفاده میکند بدین صورت که کوزه ها را به میزان مشخصی
از آب پر میکند. جالب است بدانید از این کوزه برای مصارف دیگر روزانه نیز استفاده می شود.
ساخت کوزه توسط زنان در سیستان و بلوچستان
کوزه میناب:
در میناب کوزه هائی به مراتب نازکترازکوزه های سیستان و به رنگ سفید ودر اندازه های مختلف ساخته می شود.
این کوزه ها نیز مصارف گوناگون از جمله نواختن دارند. این ساز دارای بدنه کروی شکل است که ایستائی آن را مشکل میکند؛
همچنین دارای گلوئی استوانه ای شکل دارد و نوازنده برای تولید صوت از دهانه و بدنه آن استفاده میکند.
گاتام gatam (کوزه هندی):
گاتام ساز کوبه ای هندی نیز از جنس سفال می باشد. معمولا به رنگ قرمز و در سایز های مختلف ساخته می شود.
صدائی شبیه کوزه های سیستان دارد. نوازندگان هندی این ساز، در زمره ی بهترین و حرفه ای ترین نوازندگان جهان می باشند.
همچنین تنوع ریتم ها در موسیقی هند باعث استفاده بیشتر این ساز در این نوع موسیقی شده است.
کاسوره:
سازی است کوبه ای که روی آن پوست کشیده می شود و معمولا از سفال ساخته می شود. این ساز به صورت تکی،
دو تکه و سه تکه ساخته می شود. در ایران از این ساز، بیشتر در شهرهای جنوبی استفاده می شود، ولی در اغلب
نقاط دنیا به ویژه در موسیقی عربی به شکل های گوناگون یافت می شود. در طراحی udo از تلفیق کوزه و کاسوره های نقاط مختلف دنیا استفاده شده است.
Udo اودو(کوزه آفریقائی):
در آفریقا نیز سازی از جنس سفال رواج دارد که صدائی شبیه به کوزه ایران و هند دارد با این تفاوت که آنها در گلوی ساز نیز سوراخی
ایجاد میکنند.ریشه اصلی نام این ساز(udo) از همین آفریقایی گرفته شده است. زنان در نیجریه از یک کوزه که سوراخی در گلویش
ایجاد کرده اند، به منظور ارتباط با ارواح در گذشتگان خود بهره می برند. به این صورت که این کوزه تک سوراخه را به غار برده و در آنجا
شروع به نواختن می کنند. فضای آکوستیک غار نیز برای تشدید صدای کوزه به نوازنده خیلی کمک می کند تا حس و حال خوبی بدست آورد.
در آنجا به این کوزه “اودو” می گویند.
Udo ساخت شرکت آلمانی “شلاگ ورک” Schlagwerk:
استفاده از سرامیک در ساخت اودو توسط شرکت آلمانی موجب تحول در ساخت این ساز شده است و با استقبال زیاد از این نوع ساز
باعث ترغیب طراحان وسازندگان ساز در آلمان گردیده است. نوع تغییر یافته کوزه های نقاط مختلف دنیا با رویکردی نو در نوع صدا دهی
و تلفیق چند ساز مختلف هم اکنون در این شرکت تولید می شود و تنوع در طرح و شکل و صدا باعث استقبال خوب از این ساز زیبا
و جدید شده است. این نمونه ساز که شرکت آلمانی “شلاک ورگ” تهیه کرده است نیز به نام “اودو “معروف است. بدلیل اینکه
ریشه اصلی این ساز از یک ساز آفریقایی به همین نام گرفته شده است. در عین حال تفاوت های زیادی با نمونه آفريقايي دارد
و نمونه ی ارتقا یافته ساز آفریقایی می باشد. این پروسه در این شرکت از 20 سال قبل آغاز گردیده است و همچنان ادامه دارد.
آموزش کاخن – 10 ساعت اموزش کاخن از صفر تا صد
آموزش تنبک جلسه اول – 10 ساعت اموزش تنبک و جزوه تمبک
آموزش دف (جلسه اول رایگان) – 10 ساعت اموزش دف
آموزش تنبک و دف – پکیج طلایی – آموزش از صفر تا حرفه ای
دوستان عزیزی که قصد دارند ساز های کوبه ای مثل ساز تنبک، دف، کوزه و همچنین ساز کاخن را به شکل فیلم های آموزشی در منزل آموزش ببینند
می توانند از پکیج های آموزشی موسسه dordo به راحتی و با کمترین هزینه و کمترین زمان در مزل آموزش ببینند.
جلسه اول تمامی پکیج های آموزشی ما رایگان است و میتوانید در سایت ما بررسی کرده و در صورت رضایت از تدریس، کل پکیج را از سایت ما خریداری و دانلود کنید.
همچنین امکان پست به شکل رایگان به صورت فلش به سراسر نقاط ایران امکان پذیر است.
جهت اطلاعات بیشتر می توانید با ما در تماس باشید:
09387455448
09378957738
لیست پکیج های آموزشی موسسه dordo همراه با جلسه اول هر پکیج:
برای اطلاعات بیشتر راجع به پکیج و ارتباط با مدرس یا مشاوران ما میتوانید با ما تماس بگیرید:
09387455448
09378957738
آیدی های تلگرام ما:
dordo1@
dordo2@
پیج اینستاگرام موسسه dordo:
dordo_ir
قوانین ثبت دیدگاه